Άγιος Παύλος: Όλη η Θεσσαλονίκη στα πόδια του

Αγάπησα αυτό το «χωριό» 15 λεπτά από το κέντρο, που βλέπει την πόλη αφ' υψηλού, στα καλύτερα και τα χειρότερά της

Άγιος Παύλος

Πριν από οκτώ χρόνια άφησα τη Ρωμαϊκή Αγορά, την οποία θεωρούσα την «καλύτερη γειτονιά» της Θεσσαλονίκης, για τον Άγιο Παύλο, που μέχρι τότε ήταν για μένα απλώς ένα πέρασμα για το Θέατρο Δάσους ή την Άνω Πόλη. Σήμερα δυσκολεύομαι να διαλέξω ποια αγαπώ περισσότερο.

Το λεωφορείο 24 ανεβαίνει αγκομαχώντας την οδό Ελένης Ζωγράφου, περνώντας από τα νεκροταφεία της Ευαγγελίστριας και το Ισλαχανέ, που άλλοτε στέγαζε τη Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων Χαμιδιέ και σήμερα είναι ένας υπέροχος χώρος πολιτισμού.

Στο τέλος της ανηφόρας βρίσκεται το νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος, που χτίστηκε στο τέλος του 19ου ή αρχές του 20ου αιώνα για τους απόρους, σε σχέδια του Ποζέλι, ή κατ’ άλλους του Παιονίδη, προς τιμήν του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ.

Η ανηφόρα συνεχίζεται αμείλικτη, ειδικά αν προσπαθήσεις να την ανέβεις με τα πόδια, αλλά η θέα σε αποζημιώνει: Δεξιά τα ανατολικά τείχη της πόλης, αριστερά οι πανέμορφοι Κήποι του Πασά, που θυμίζουν κάτι από Γκαουντί (δείτε σχετικά την πολύ ενδιαφέρουσα εκπομπή της TV100 γι’ αυτό το αλλόκοτο μνημείο).

Το χάρμα οφθαλμών των Κήπων του Πασά

Ακόμα και χωρίς τα συντριβάνια, οι Κήποι είναι χάρμα οφθαλμών και ευτυχώς παραμένουν σε μια κάπως πρωτόγονη κατάσταση. Ένα μοναδικό πάρκο, με ψηλά δέντρα, θάνους και λοφάκια, τόπος συνάντησης για γονείς με παιδιά, για όσους βγάζουν βόλτα τους σκύλους τους, για yogi και ακροβάτες, για άστεγους που βρίσκουν καταφύγιο στα ερείπια, για πιτσιρικάδες που κάνουν πικ-νικ, διαβάζουν ή ακούν μουσική.

Από την πανδημία κι έπειτα, τα Σαββατόβραδα στήνονται πάρτι με ηλεκτρονική μουσική στη διαπασών… Και λίγο πιο πάνω, στο Κτήμα της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών ο δικός μας, σαλονικιώτικος Κήπος με τα Αγάλματα.

Ο Άγιος Παύλος είναι ένα «χωριό» σε απόσταση 15 λεπτών από το κέντρο, που βλέπει την πόλη αφ’ υψηλού, στα καλύτερα και τα χειρότερά της. Στα αριστερά η σύγχρονη Θεσσαλονίκη, με τον πύργο του ΟΤΕ και τον πύργο της Παιδαγωγικής να ξεχωρίζουν, στα δεξια η πανέμορφη Άνω Πόλη και ο Πύργος του Τριγωνίου, ασφυκτικά περικυκλωμένα από άχαρες πολυκατοικίες.

Οι άνθρωποι εδώ διατηρούν την ταυτότητα του «Αγιοπαυλίτη». Πολύ δύσκολα θα βρεις σπίτι να ενοικιάζεται ή να πωλείται στον Άγιο Παύλο. Τα σπίτια κληροδοτούνται από τη μία γενιά στην επόμενη και ελάχιστοι διανοούνται να φύγουν από τη συνοικία. Με τέτοια θέα, ποιος να τους αδικήσει;

Ζεστές καλημέρες και αίσθηση κοινότητας

Τώρα πια δεν υπάρχει περίπτωση να βγω βόλτα και να μην πω δέκα καλημέρες στο δρόμο, με τους γείτονες αλλά και με άγνωστες γιαγιάδες που θα χαμογελάσουν και θα χαϊδέψουν τα μαλλιά των παιδιών μου. Ζεστές καλημέρες με την Μαρίνα στο καθαριστήριο, τη Λόλα στο χασάπικο, τον Ηλία και τον Ανέστη στα μπακάλικα της γειτονιάς, με την Cloe που άφησε τη νότια Αγγλία και μένει χρόνια εδώ παρέα με τα σκυλιά και την κιθάρα της.

Σημείο αναφοράς για όλη τη γειτονιά είναι το μαγαζί του πάντα χαμογελαστού Αποστόλη, ένα ταπεινό μπουγατσατσίδικο που σερβίρει στο πιάτο όλη την πόλη, εκεί όπου πίνουν το καφεδάκι τους οι ηλικιωμένοι μετά το σχόλασμα της εκκλησίας.

Η γειτονιά αγαπά επίσης τα αδέσποτα, και πολλοί ταΐζουν τα γατιά που κρύβονται στις παρυφές του δάσους. Το πιο διάσημο αδέσποτο όμως είναι ένας σκύλος, η υπέργηρη πια Τζένη,που σκαρφαλώνει στις οροφές των αυτοκινήτων και λιάζεται με τις ώρες.

Ο Απόστολος των Εθνών ξεδίψασε εδώ

Πολλοί τουρίστες ανηφορίζουν για τη θέα και, αντικρίζοντας τον μεγάλο ναό του Αγίου Παύλου, έχουν την εντύπωση ότι πρόκειται για ιστορικό αξιοθέατο. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι χτίστηκε πολύ πρόσφατα.

Προϋπήρχαν όμως δύο άλλες εκκλησίες αφιερωμένες στον Απόστολο των Εθνών, ο οποίος έδωσε το όνομά του στην περιοχή.

Η πρώτη είναι το Ναϊδριο του Αποστόλου Παύλου, που θεμελιώθηκε το 1920, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, στο κτήμα της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης, όπου κατά την παράδοση, ξεδίψασε και αναπάυτηκε ο Απόστολος Παύλος.

Η δεύτερη χτίστηκε το 1953 στη συμβολή των οδών «Ελένης Ζωγράφου» και «Λεωφόρου του Όχι» σε οικόπεδο που παραχώρησε η τοπική κοινότητα. Όμως από τότε που ανεγέρθηκε η μεγάλη εκκλησία, ο ενοριακός ναός Αγίου Παύλου ρημάζει και ο δήμος Νέαπολης Συκεών είναι στα δικαστήρια με την εκκλησία, διεκδικώντας τον χώρο ως κοινόχρηστο.

Το μεγάλο γλέντι των Αγιοπαυλίτικων

Κάθε 29 του Ιούνη έχουμε πανηγύρι στη γειτονιά. Μικροπωλητές πουλάν παιχνίδια και όταν γίνεται η λιτανεία διακόπτεται η κυκλοφορία στην κεντρική Λεωφόρο Όχι. Παραμονή και ανήμερα της γιορτής ο δήμος διοργανώνει τα «Αγιοπαυλίτικα», ένα μεγάλο γλέντι με γνωστά ονόματα της λαϊκής και δημοτικής μουσικής, και σπεύδει όλο το «χωριό». Η Λίτσα, η κομμώτρια της γειτονιάς, δείχνει με καμάρι τις φωτογραφίες με τους καλλιτέχνες που χτενίζει κάθε χρόνο πριν βγουν στη σκηνή.

Διαφυγή στο Σέιχ Σου

Το δάσος του Σέιχ Σου, που αγκαλιάζει τα σπίτια του συνοικισμού, ήταν η διαφυγή μας στα χρόνια της πανδημίας. Στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 ήταν ο εφιάλτης των ζευγαριών, καθώς εκεί έδρασε ο περιώνυμος δράκος του Σέιχ Σου. Ο πραγματικός δράκος δεν ήταν ο Παγκρατίδης, που εκτελέστηκε, αλλά ένας αγιοπαυλίτης αρτεργάτης. Γυναίκες που παρενοχλήθηκαν από τον αληθινό «δράκο» τον έβλεπαν στον δρόμο τους και ταραζόταν, ακόμα και μέχρι και πρόσφατα, που ήταν πια σε προχωρημένη ηλικία.

Τυχερή που τα παιδιά μου μεγάλωσαν εδώ

Στην αρχή ένιωθα κι εγώ ότι είμαι σε φυλακή, μακριά από το κέντρο, σπρώχνοντας το διπλό παιδικό καρότσι στις ανηφόρες και βλαστημώντας που δεν ζω σε μια επίπεδη περιοχή, πιο κοντά στον «πολιτισμό».

Όμως πέρασα την πανδημία στους Κήπους του Πασά, στο Σέιχ Σου και στον Ζωολογικό Κήπο, κι αυτό ήταν μια πολύτιμη ανάσα. Πρόσφατα ανακάλυψα και την Ατλαντίδα, έναν χώρο αναψυχής με πανέμορφη θέα, αλλά εντελώς αφημένο από το Δασαρχείο στα χέρια όσων παρατούν τα σκουπίδια τους εκεί.

Τα βράδια ακούω από το μπαλκόνι τις συναυλίες στο Θέατρο Δάσους και ξέρω αν η παράσταση είχε επιτυχία, βλέποντας τους θεατές να κατηφορίζουν κατά εκατοντάδες και ακούγοντας τους ανυπόμονους οδηγούς να κορνάρουν.

Την ώρα που γράφω το κείμενο ακούω τα τζιτζίκια και τα κελαηδίσματα των πουλιών, ανάμεσα στο θόρυβο των αυτοκινήτων, και σκέφτομαι πόσο τυχερή ήμουν που τα παιδιά μου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ, σε ένα «χωριό» που έχει στην ποδιά του όλη την πόλη.