Κώστας Μπακιρτζής: «Το σινεμά είναι μορφή αντίστασης»
Συζήτηση με έναν από τους ανθρώπους πίσω από το πρόγραμμα των θρυλικών αιθουσών «Ναταλί», «Απόλλων», «Βακούρα» και «Μακεδονικόν»
- Γιάννης Γκροσδάνης
- Αλέξανδρος Αβραμίδης
- 27/6/2025
Σε μια εποχή που οι σκοτεινές αίθουσες δίνουν μάχη για να μείνουν ζωντανές, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που βλέπουν τον κινηματογράφο ως τρόπο ζωής και πολιτιστική αποστολή. Ένας από αυτούς είναι ο Κώστας Μπακιρτζής, υπεύθυνος ειδικού προγραμματισμού δύο ιστορικών θερινών κινηματογράφων της Θεσσαλονίκης, του «Απόλλωνα» και του «Ναταλί», καθώς και των χειμερινών αιθουσών «Βακούρα» και «Μακεδονικόν».
Συναντήσαμε τον Κώστα ένα απόγευμα λίγο πριν από την προβολή της ταινίας του Σταύρου Τσιώλη «Ας περιμένουν οι Γυναίκες». Ο κόσμος έρχεται σιγά, σιγά. Η αίθουσα γεμίζει ασφυκτικά. Η ταινία έχει αποκτήσει πια καλτ διάσταση, σχεδόν τριάντα χρόνια από τότε που βγήκε στις αίθουσες. Την ώρα που το κυλικείο πουλάει ποπ κορν και δροσιστικά ποτά, εμείς ξεκινάμε την κουβέντα μας.
Ο Κώστας, φανατικός σινεφίλ, δεν άργησε να συνδεθεί με τον κόσμο των αιθουσών: «Μετά το τέλος της καραντίνας, είδα 70 ταινίες στον “Απόλλωνα”». Η Ιωάννα Ράππου, κόρη του ιστορικού αιθουσάρχη της πόλης Γαβριήλ Ράππου και διαχειρίστρια πλέον των αιθουσών, διέγνωσε την αγάπη και το πάθος του, και τον έβαλε στον χώρο.
Η Ιωάννα Ράππου είναι η γυναίκα που οραματίστηκε το «Απόλλων» ως σινεμά ρεπερτορίου, και είναι πρωταγωνιστική φυσιογνωμία σε αυτό το αφήγημα. «Όταν ανέλαβε πριν από 15 χρόνια, τα εισιτήρια ήταν πολύ λίγα, αλλά είχε όραμα, το οποίο άντεξε και άνθισε. Σήμερα, ο “Απόλλωνας” είναι από τις πιο αγαπημένες αίθουσες της Θεσσαλονίκης, γεμάτη σε κάθε προβολή».
Στο μεταξύ ο κόσμος γελάει, και πολλοί λένε τις ατάκες του Γιάννη Ζουγανέλη και του Αργύρη Μπακιρτζή, τις οποίες έχουν μάθει απέξω, μαζί με τους πρωταγωνιστές: «Διότι ο κόσμος δεν συγχωρεί εκείνους που από έρωτα εκπέσανε», είναι μία από αυτές.
Η πρώτη ταινία που «σόκαρε» τον Κώστα και διαμόρφωσε την κινηματογραφική του αντίληψη ήταν ο «Ταξιτζής» του Μάρτιν Σκορσέζε. Πήγαινε στη Β’ Γυμνασίου όταν το είδε μόνος στο σπίτι. Από τότε το σινεμά μπήκε για τα καλά στη ζωή του.
Όταν τον ρωτάμε αν προτιμά τα θερινά ή τα χειμερινά σινεμά, η απάντηση είναι φορτισμένη συναισθηματικά: «Είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι. Για μένα, θερινό σημαίνει “Απόλλων”. Οι αγαπημένες μου ταινίες, οι επανεκδόσεις, οι άνθρωποι, η ανάσα της πόλης. Το καλοκαίρι. Είναι αλλιώς». Και συνεχίζει: «Ο θερινός κινηματογράφος έχει κάτι ρομαντικό. Φλερτ, κουβέντες, χαμόγελα… Στην ουσία, ο κινηματογράφος μετατρέπεται σε έξοδο, όχι απλώς σε προβολή».
Η συζήτηση περνά στους κινηματογραφικούς έρωτες. Ο Κώστας μιλά με πάθος για τον πολιτιστικό ρόλο του κινηματογράφου σήμερα και θλίβεται από το πόσο λίγες αίθουσες διασώζονται πλέον στη Θεσσαλονίκη, σε μια πόλη που στα μέσα της δεκαετίας του 1960 έσφυζε από κινηματογραφική ζωή, με 100 και πλέον θερινές και χειμερινές αίθουσες, διάσπαρτες σε κάθε γειτονιά. Η εξέλιξη της οικιακής ψυχαγωγίας, αρχικά με την είσοδο της τηλεόρασης στα σπίτια και αργότερα το βίντεο, το dvd, το downloading, οι vod πλατφόρμες, δημιούργησαν ένα δύσκολο ανταγωνιστικό πλαίσιο, στο οποίο άντεξαν λίγοι.
«Το σινεμά είναι μορφή αντίστασης. Οι αίθουσες πρέπει να χαρακτηριστούν διατηρητέες για να διασωθούν. Να μην επιτρέψουμε να χαθεί η μνήμη, η ιστορία, η αίσθηση της συλλογικότητας».
Αιθουσάρχες της Θεσσαλονίκης, όπως η οικογένεια Ράππου, που λειτουργεί τα χειμερινά «Βακούρα» και «Μακεδονικόν» και τα θερινά «Απόλλων» και «Ναταλί», και η οικογένεια Ζαφειρίου, που λειτουργεί το «Κολοσσαιον» και το θερινό «Ελληνίς», σε συνεργασία με το σωματείο τους, επιδιώκουν να χαρακτηριστούν οι κινηματογραφικές αίθουσες της πόλης ως διατηρητέες όχι μόνο ως χώροι, αλλά και ως προς τη χρήση τους.
Αποδέκτες των αιτημάτων τους είναι αρμόδιοι φορείς όπως ο Δήμος Θεσσαλονίκης και το Υπουργείο Πολιτισμού: «Προχωράμε οργανωμένα, με επιστολές, συναντήσεις με την υπουργό. Είναι ζήτημα χρήσης, προστασίας και σεβασμού στην ιστορία μας». Το κλείσιμο του ιστορικού «Ιντεάλ» στην Αθήνα έπειτα από έναν και πλέον αιώνα λειτουργίας, αποτελεί σημείο αναφοράς σε αυτό το εγχείρημα.
Επιστρέφοντας στη ρουτίνα της λειτουργίας ενός κινηματογράφου ο Κώστας παραδέχεται πως, όπως σε κάθε ιστορία αγάπης, δεν λείπουν τα εμπόδια. «Υπάρχουν τέσσερα-πέντε σπίτια που μας δημιουργούν πρόβλημα στον Απόλλωνα λόγω του θορύβου, όπως ισχυρίζονται. Όμως σχεδόν όλη η γειτονιά είναι πελάτες μας που μας στηρίζουν. Είναι όαση για πολλούς».
Τα χειμερινά σινεμά αντιμετωπίζουν άλλες δυσκολίες: «Ο χειμώνας είναι δύσκολος, ειδικά αν δεν υπάρχουν νέες καλές κυκλοφορίες». Είναι ενδεικτικό ότι η σεζόν 2023-24 πήγε καλύτερα, κυρίως λόγω της παρουσίας του Poor Things του Γιώργου Λάνθιμου και της Φόνισσας της Εύας Νάθενα, δύο σημαντικών ταινιών με ελληνικό χρώμα.
Φέτος, αντίθετα, όλη η σεζόν στηρίχτηκε στο Υπάρχω του Γιώργου Τσεμπερόπουλου, τη βιογραφία του Στέλιου Καζαντζίδη που έσπασε ρεκόρ εισιτηρίων.
Σήμερα, τόσο ο θερινός «Απόλλων» όσο και το χειμερινό «Βακούρα» παρουσιάζουν έναν τολμηρό προγραμματισμό, με αφιερώματα, θεματικές βραδιές και παλιές ταινίες με προβολή σε φιλμ. Το πρόγραμμα είναι καρπός του οράματος της Ιωάννας και της αγάπης του Κώστα: «Ο “Απόλλωνας” είναι πλέον η ζωή μου. Εκεί γνώρισα ανθρώπους, αγάπησα, εμπνεύστηκα». Η ομάδα που τρέχει τα δύο θερινά και τα δύο χειμερινά είναι εξαμελής και περιλαμβάνει, εκτός από τον Κώστα και την Ιωάννα, τους Νατάσα και Φρόσω Ράππου, τον Θεόφιλο Σαγκίρογλου και τον Γιώργο Αλμπανόπουλο.
Παράλληλα, αναπτύσσουν συνεργασίες με σινεφίλ φορείς όπως το ΚΕΜΕΣ του Αλέξη Δερμεντζόγλου, με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, του οποίου φιλοξενούν προβολές σε κάθε διοργάνωση τα τελευταία χρόνια, ενώ έχουν ενεργή συμμετοχή και στο δίκτυο των ευρωπαϊκών κινηματογράφων Europa Cinemas.
Η προβολή έχει ολοκληρωθεί, ο Κώστας και το προσωπικό πρέπει να φροντίσουν να είναι όλα στην εντέλεια για την επόμενη. Πριν φύγουμε, θέλει να μοιραστεί μαζί μας μια τελευταία σκέψη: «Παρ’ όλες τις δυσκολίες, η ελπίδα παραμένει. Είμαστε ανοιχτοί σε προτάσεις, ιδέες, συνέργειες. Στόχος μας είναι να κρατήσουμε τον κινηματογράφο ζωντανό, όπως του αξίζει».
Διαβάστε επίσης
- Ηρακλής Παπαϊωάννου
- Μανόλης Ξεξάκης
- Αναστασία Misbach
- Γιώργος Παπαδημητρίου
