Τι είδε ο Μιχάλης Παππούς

Αυτόπτης μάρτυς των χιλίων προσώπων της Θεσσαλονίκης

Ο Μιχάλης Παππούς, σεμνός πάντα και χωρίς τον κυνισμό που συχνά αποκτά κανείς ασχολούμενος με τη σκληρή πλευρά της ζωής και τα δράματα της αέναης επικαιρότητας, συνεχίζει να συνθέτει εικόνες και να ψάχνει την ομορφιά σε κάθε γωνία της πόλης, ξέροντας ότι η φωτογραφική μηχανή δεν μπορεί να πει ψέματα.

Από το χαρτί στο διαδίκτυο

Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο Τεύχος 80 (Ιούνιος 2022) της έντυπης έκδοσης του ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ

Αποκτήστε τη δική σας συνδρομή εδώ: https://www.culturalsociety.gr/eshop/

Οι παλιοί δημοσιογράφοι τον πειράζαμε λέγοντας, «θα παραμείνεις ο υπαρχηγός των Θεσσαλονικέων φωτορεπόρτερ, αφού υπάρχει ο μεγάλος Κυριακίδης». Δεν ενοχλείται από αυτά ο Μιχάλης Παππούς.

«Το πάθος του Γιάννη, το ταμπεραμέντο του, το επαγγελματικό πείσμα που είχε για να “βγει το θέμα”, αλλά και η κατάλληλη φωτογραφία που έβγαζε κάθε φορά, αυτά δεν μπορεί να τα παραγνωρίσει κανένας» μας έλεγε.

Βγήκαμε μαζί με τον Μιχάλη πρώτη φορά για ρεπορτάζ την Άνοιξη του 1981. Ήταν για φοιτητικό θέμα. Τράβηξε φωτογραφίες στο Χημείο και στην πασίγνωστη από τις διαδηλώσεις πλατεία του, και μετά στη Νομική, στο κατάμεστο αμφιθέατρο.

Ευγενής, σου δίνει την εντύπωση πως ξέρει πολύ καλά τα χίλια πρόσωπα της πόλης. Από την κουβέντα καταλαβαίνεις ότι είναι ενημερωμένος για όλες τις εκδηλώσεις, για το αστυνομικό δελτίο, για τα πολιτικά και τα αθλητικά γεγονότα, για την κοσμική κίνηση.

Σπάνιος επαγγελματίας, αλλά και τυχερός «αυτόπτης μάρτυς». Είδαν πολλά τα μάτια του στις γειτονιές της πόλης.

Είναι μερικοί άνθρωποι, άλλωστε, οι οποίοι περπατούν στην πόλη ακατάπαυστα. Είναι αυτοί που, μαζί με τους φίλους οδηγούς ταξί, αναπτύσσουν σιγά σιγά ένα ένστικτο για το τι κρύβεται πίσω από την «επίσημη» εικόνα μιας πόλης. Είναι αυτοί που τη φωτογραφίζουν καθημερινά, και ένας από αυτούς είναι ο Μιχάλης Παππούς, ο οποίος έχει διανύσει πολύ σημαντική πορεία στην καλλιτεχνική φωτογραφία και στο φωτορεπορτάζ.

Γεννήθηκε το 1945 κι έπιασε φωτογραφική μηχανή για πρώτη φορά στα χέρια του σε ηλικία 13 ετών. Κατάγεται από οικογένεια απλών εργατών. Φτωχαδάκια από τις Σέρρες.

«Της έχεις μιλήσει ποτέ της μηχανής;»

«Θυμάμαι ήμουν σε μια δεξίωση του “Ανατόλια”. Τα καλά εκείνα χρόνια έκαναν πάρτι στο “Σαρκ” για να υποδεχτούν τον νέο χρόνο. Εγώ εκείνη την ώρα που άλλαζε ο χρόνος έκανα τη δική μου αναδρομή και φιλούσα την κάμερα. Ειλικρινά, μου έχει συμβεί αρκετές φορές. Λέω, “Άντε και του χρόνου! Καλά περάσαμε και φέτος”».

Έχει φωτογραφίσει από βασιλιάδες, πρωθυπουργούς, προέδρους δημοκρατίας, υπουργούς, μέχρι απλούς ανθρώπους της καθημερινότητας. Για τον ίδιο, όπως μου είπε σε συνέντευξη για την ΕΡΤ 3, «το ωραίο στιγμιότυπο είναι αυτό που σε ξεκουράζει».

«Αυτό επίσης που με κάνει να είμαι υπερήφανος είναι ο κυρ Βασίλης από το Αϊβαλί, που τον φωτογράφησα μια Μεγάλη Παρασκευή, όταν πήγαμε για φωτορεπορτάζ με τον Γιώργο Λιάνη στην Καλαμαριά, στην Εκκλησία των Ταξιαρχών. Επίσης είναι ένας γραφικός άνθρωπος, το κοριτσάκι στον Δενδροπόταμο, που είναι ταλαιπωρημένο και με μια έκφραση αβέβαιη για το μέλλον, ο σερβιτόρος, ο εργάτης που κλαδεύει ανεβασμένος στο δέντρο στην παραλιακή λεωφόρο».

Δηλώνει ότι μαγεύεται ακόμα από τα χρώματα της παραλίας, τη θέα του Ολύμπου και την απαράμιλλη, όπως λέει, αρχοντιά του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης. Μιλά πάντα με συγκίνηση για εμβληματικούς δημοσιογράφους της Θεσσαλονίκης με τους οποίους συνεργάστηκε, όπως ο Κωνσταντίνος Δημάδης, ο Νικόλαος Μέρτζος και ο Αντώνης Κούρτης, για την ευγενή άμιλλα που διέκρινε τη σχέση του με τον αξέχαστο Γιάννη Κυριακίδη, τον οποίο σεβόταν απόλυτα. Ανακαλεί συχνά στη μνήμη την εποχή του φιλμ, του σκοτεινού θαλάμου και της παλιάς μηχανής πριν έρθουν οι ψηφιακές.

Η ιστορική φωτογραφία με Κούδα και Καψή

Ακόμα δεν χώνεψε το γεγονός ότι του έκλεψαν από το εξοχικό, σε μια διάρρηξη, τη φωτογραφική μηχανή με την οποία έβγαλε τον Απρίλιο του 1973, νύχτα στο γήπεδο της Τούμπας, την υπέροχη φωτογραφία –σύμβολο του fair play– με τον Κούδα και τον Καψή. Την Asahi Pentax!

Σε εκείνη η φωτογραφία, που αναγνωρίστηκε ως φωτογραφία της χρονιάς, ο διεθνής σέντερ μπακ του Παναθηναϊκού Άνθιμος Καψής ανατρέπει τον Γιώργο τον Κούδα με τρόπο απολύτως αθλητικό. Δεν «κλαδεύει» τον αντίπαλο, αλλά τον σταματάει πιάνοντάς τον από τον ώμο, ενώ ο Γιώργος Κούδας καλπάζει.

Χρόνια αργότερα ο παλαίμαχος διεθνής ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ Κούλης Αποστολίδης μού είπε ότι η φωτογραφία συμβολίζει τον καλπασμό του ποδοσφαίρου της Θεσσαλονίκης και του ΠΑΟΚ, που ανέβαινε πάρα πολύ και έκλεινε την ψαλίδα με την Αθήνα.

Η φωτογραφία του Μιχάλη Παππού έγινε πρωτοσέλιδο σε περιοδικά, εξώφυλλο σε βιβλία, αποτυπώθηκε σε ντοκιμαντέρ, μπήκε στον ξένο τύπο, αλλά και σε όλα τα πρακτορεία ΠΡΟΠΟ, όχι μόνο της Θεσσαλονίκης, αλλά και σε πάμπολλα των Αθηνών.

Η φωτογραφική μηχανή ως ιστορικός αρχειοθέτης

«Ο Μιχάλης Παππούς έχει απαθανατίσει σημαντικές στιγμές της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, από μια εποχή που η τηλεόραση ήταν αγέννητη ή μόλις “βρεφούδι”, με την ακαριαία σύλληψη ενός στιγμιότυπου, ικανότητα που απαιτεί αντανακλαστικά σε διαρκή ετοιμότητα» έγραψε ο Γιώργος Λυσσαρίδης, συγγραφέας και εκπαιδευτικός, στο βιβλίο Ο ΠΑΟΚ του’70 με τον φακό του Μιχάλη Παππού (εκδόσεις University Studio Press), για οποίο είχα την τιμή να κάνω την έρευνα.

«Ο Μιχάλης Παππούς», προσθέτει, «μετατρέπει τη φωτογραφική του μηχανή σε ιστορικό αρχειοθέτη και τη φωτογραφία του σε ανεπίδεκτο αμφισβήτησης ιστορικό ντοκουμέντο. Τον απειροελάχιστο χρόνο, μια υποδιαίρεση του δευτερολέπτου, τόσο δηλαδή όσο χρειάζεται για να ανοίξει ο φωτοφράκτης της φωτογραφικής του μηχανής και να καταγράψει το φως μια εικόνα, ο δεινός φωτογράφος μετατρέπει την εικόνα αυτή σε “παγωμένη μνήμη”, την αποθηκεύει σε ασφαλές σύστημα συντήρησης και την ανασύρει όποτε το θελήσει ο ίδιος ή όποτε του το ζητήσει κάποιος άλλος (ακόμη και η ίδια η ιστορία)».

Ο Μιχάλης Παππούς, σεμνός πάντα και χωρίς τον κυνισμό που συχνά αποκτά κανείς ασχολούμενος με τη σκληρή πλευρά της ζωής και τα δράματα της αέναης επικαιρότητας, συνεχίζει να συνθέτει εικόνες και να ψάχνει την ομορφιά σε κάθε γωνία της πόλης, ξέροντας ότι η φωτογραφική μηχανή δεν μπορεί να πει ψέματα.

#TAGS

Από το χαρτί στο διαδίκτυο Θεσσαλονίκη Πρόσωπα Φωτογραφία