Oratos: ένα τζαζ στέκι στη Θεσσαλονίκη που θα ζήλευε το Βερολίνο
Εκεί όπου τα δευτεριάτικα jam γίνονται γιορτή συλλογικότητας
- Γιώργος Παπαδημητρίου
- Αλέξανδρος Αβραμίδης
- 18/12/2025
Δευτεριάτικα jam sessions, live με σπουδαία ονόματα της τζαζ και άλλων μουσικών, όσμωση καταξιωμένων καλλιτεχνών και νέων ταλέντων, περφόρμανς και εκθέσεις ζωγραφικής. Η Έφη Νικολάου, πρωτεργάτρια της ιδρυτικής-δημιουργικής ομάδας του Oratos, μας μυεί σε ένα μουσικό στέκι της Θεσσαλονίκης αλλιώτικο από τα άλλα.
«Βερολίνο κι έτσι! Πρέπει να έρθεις τη Δευτέρα οπωσδήποτε, θα ακούσεις και φοβερά τζαμαρίσματα» ήταν η πρόσκληση-παρότρυνση ενός φίλου (και παντογνώστη των μουσικών δρώμενων της πόλης) για την πρώτη μου επίσκεψη στο Oratos. Μισή ώρα αφότου είχα τρυπώσει σε αυτόν τον εντυπωσιακό ψηλοτάβανο και γοητευτικό χώρο, στο στενάκι της Στρατηγού Σφέτσου, ακριβώς με το που στρίψεις από τη Φράγκων, ήμουν ήδη πρωθύστερα στεναχωρημένος στη σκέψη πως η βραδιά κάποια στιγμή θα τελειώσει.
Συναντώντας την Έφη Νικολάου για να μιλήσουμε για την περιπέτεια του Oratos, η χαρά μου ήταν διπλή όταν έμαθα πως πρόκειται για τη «νονά» πίσω από αυτή την πρωτότυπη ονομασία. Μου εξηγεί ότι η αρχή έγινε μέσα στην πρώτη καραντίνα.
Είχαν προηγηθεί εικαστικές εκθέσεις, προβολές ταινιών, περφόρμανς ζωντανής μουσικής και λόγου σε άλλους χώρους και το Oratos ήταν τρόπον τινά η αποκρυστάλλωση «ενός ρομαντικού εγχειρήματος που μας πήγαινε “κάπου” και θα συνεχίσει να μας πηγαίνει, καθώς τα πάντα διαμορφώνονται δυναμικά και ασταμάτητα, ανάλογα με τις συνθήκες και τις συνεργασίες».
Όσο για το όνομα, η αρχική της σκέψη ήταν κατά πόσο ο σύγχρονος άνθρωπος διεκδικεί την ορατότητά του σε έναν κόσμο καταχνιάς – όχι ως ανάγκη να είναι περίβλεπτος, αλλά ορατός με την οντολογική σημασία της λέξης: «Κάτι αντίστροφο από τον Γιόζεφ Κ. από τη “Δίκη” του Κάφκα, όπου η δική του αορατότητα, ασημαντότητα, ανωνυμία και έλλειψη ταυτότητας ως γρανάζι ενός συστήματος καταλήγει συντριπτική για τον ίδιο».
To Oratos εδρεύει στην επικράτεια της τζαζ, η οποία δίνει το γενικό πρόσταγμα, λειτουργώντας ως μια άτυπη καταστατική διακήρυξη ύφους και κοσμοθεωρίας. Το αληθινά σαγηνευτικό στοιχείο, ωστόσο, είναι η φρενήρης συνύπαρξη πολλών αυτόνομων μουσικών κρατιδίων.
Η Έφη βλέπει τη τζαζ ως δομικό θεμέλιο του Oratos, όχι όμως με τη λογική των τζαζ στάνταρντ για το ευρύτερο κοινό, αλλά «ως μια γλώσσα κι ένας δρόμος που οδηγεί στην ελεύθερη έκφραση και στον διάλογο μεταξύ των μουσικών».
Ο χώρος κινείται εξάλλου σε πολλά μουσικά είδη, από τον αυτοσχεδιασμό και τα εναλλακτικά ακούσματα, μέχρι τη folk, την ηλεκτρονική και τη world music. Ακόμα και οι άριες και η κλασική μουσική έχουν θέση εδώ. Κοινός άξονας, μου λέει, είναι να υπάρχει συγκεκριμένη πρόταση: πρωτότυπη δουλειά σε επίπεδο συνθέσεων, σύγχρονη ματιά και η αμφιλεγόμενη και, φυσικά, δύσκολα προσδιορίσιμη έννοια της ποιότητας.
Μία από τις πιο απολαυστικές εμπειρίες που προσφέρει το Oratos είναι τα –διάσημα πλέον στους μουσικούς κύκλους της πόλης– jam sessions της Δευτέρας, μια αυτοσχεδιαστική πανδαισία ηχοτοπίων, όπου συνυπάρχουν καλεσμένοι και αυθόρμητοι συμμετέχοντες από εντελώς διαφορετικά μουσικά υπόβαθρα. Η Έφη περιγράφει το δευτεριακό jam ως ένα κοινωνικό γεγονός, μια μέρα έκφρασης με εκθετική πορεία, μια ώσμωση ανάμεσα σε έμπειρους και νεότερους μουσικούς, σε ένα πλαίσιο που η ίδια χαρακτηρίζει «λαϊκό και δημοκρατικό».
Αυτό που ξεκίνησε ως στοίχημα, και μάλιστα σε μια θεωρητικά αντιεμπορική ημέρα, έχει, όπως λέει, εξελιχθεί σε γιορτή συλλογικότητας και κοινωνικότητας, γνήσιας και γόνιμης μουσικής επικοινωνίας: «Σε κάποιες έμφορτες, σπάνιες στιγμές φτάνει στα επίπεδα του δημιουργικού χάους».
«Το τοπίο είναι γόνιμο, ζωηρό, βράζει!» λέει με ενθουσιασμό η Έφη, προσθέτοντας ότι αυτό που λείπει δεν είναι οι μουσικοί. «Τα παιδιά των ωδείων, των μουσικών σχολείων και των ανώτερων σχολών, αλλά και οι αυτοδίδακτοι μουσικοί, είναι άπειροι στην πόλη μας».
Εκεί που εντοπίζει ακόμη έλλειμμα είναι στο κοινό, το οποίο θα πρέπει να στηρίξει περισσότερο αυτή τη νεανική έκφραση «αντί να επαφίεται αποκλειστικά σε πιο στερεοτυπικά, παλαιωμένα, δοκιμασμένα σχήματα για την ψυχαγωγία του».
To Oratos δεν μπορεί να νοηθεί ξέχωρα από τον ουσιώδη, δυναμικό και ζωτικό δεσμό που έχει αναπτύξει με τους καλλιτέχνες που εμφανίζονται τακτικά στη φιλόξενη σκηνή του.
Ο μουσικοσυνθέτης Θανάσης Αποστολίδης, δημιουργός του πρότζεκτ Oktavision, μιλά με τα πιο θερμά λόγια: Σημειώνει ότι σε μια εποχή όπου η ορατότητα είναι «δύσκολη υπόθεση» μέσα στην πυκνή ομίχλη της πληροφορίας, το Oratos από την ημέρα που άνοιξε κατάφερε ακριβώς αυτό που υπόσχεται το όνομά του: να γίνει ένας χώρος αναφοράς για τη μουσική και την τέχνη.
«Εδώ οι ιδέες συναντιούνται και αλληλεπιδρούν, ανοίγοντας νέους δρόμους και δίνοντας όραμα στην ανεξάρτητη σκηνή της πόλης».
Ο μουσικός Κώστας Κάππας σπεύδει να συμπληρώσει στο ίδιο πνεύμα: «Είναι ένας χώρος στον οποίο μπορείς να συνδεθείς με άλλους ανθρώπους: η χαρά των θαμώνων να συζητήσουν, να γνωριστούν, να κοινωνικοποιηθούν είναι πέρα για πέρα ορατή (pun intended)». Τον συναρπάζει δε η παντελής απουσία μουσικών διακρίσεων.
«Μπορείς να ακούσεις από διακεκριμένους μουσικούς μέχρι νέα παιδιά στα πρώτα τους βήματα».
To ρεπερτόριο του Oratos δεν εξαντλείται πάντως στο αμιγώς μουσικό σκέλος. Αντιθέτως, το γενικό πρόταγμα είναι η υβριδική διασύνδεση των τεχνών, ως μια κοινή συνισταμένη της οικουμενικής ανάγκης για έκφραση και επικοινωνία.
Η Έφη εξηγεί ότι στον κάτω χώρο, με την επωνυμία «Καταφύγιο», έχουν διοργανώσει ήδη περισσότερες από 50 εκθέσεις, και αμέτρητες περφόρμανς, τις οποίες θεωρεί αναπόσπαστο κομμάτι του εγχειρήματος.
Τα έργα που κοσμούν τον πάνω χώρο προέρχονται από τις προηγούμενες εκθέσεις και, όπως λέει, «είναι ο τρόπος μας να τα “ζούμε” με μια ίσως κυριολεκτική έννοια, ως μέρος ενός πολύπτυχου αλλά συνάμα ενιαίου συνόλου».
Η καθιέρωση χαμηλού και μάλιστα προαιρετικού εισιτηρίου είναι μια ταυτοτική επιλογή για τους ανθρώπους του Oratos, οι οποίοι προσβλέπουν σε ένα προσβάσιμο θέαμα, μακριά από τις ακριβές παραγωγές, στο πλαίσιο συλλογικής προσπάθειας που δεν βασίζεται σε «πρωταγωνιστές».
Η Έφη θεωρεί μεγάλη τύχη το γεγονός ότι τόσο πολλοί εξαίρετοι μουσικοί από τον καλλιτεχνικό αφρό της Ελλάδας και όχι μόνο ζουν στη Θεσσαλονίκη ή επισκέπτονται συχνά: «To όραμά μας δεν είναι κάποια προνομιακή φυσαλίδα, αλλά ένα ανοιχτό πολιτιστικό οικοσύστημα, που εδράζεται στη συνύπαρξη, στην ευνοϊκή ενέργεια και στην κοινή πορεία».
Διαβάστε επίσης
- Δήμητρα Κεχαγιά
- Νατάσα Καραθάνου
- Ευγενία Χατζηγεωργίου
- Τίνα Αντωνάκου
