Το κατάρτι του «Φετχί Μπουλέντ»

Το χαμένο λάφυρο απ’ όπου άλλοτε κυμάτιζε η ελληνική σημαία

Το ημερολόγιο έγραφε Πέμπτη, 18 Οκτωβρίου, 1912. Η ώρα ήταν 11.35 μ.μ. και ο κυβερνήτης του Τορπιλοβόλου 11, υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης, έχει δώσει εντολή να σιγήσουν οι μηχανές.

Το Τ-11 βρίσκεται εντός του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και σε κοντινή απόσταση από το αγκυροβολημένο τουρκικό θωρηκτό «Φετχί Μπουλέντ» (Feth-i Bülent, «Μεγάλη Νίκη» στα τουρκικά), το οποίο είχε αναλάβει τη φύλαξη του λιμανιού της πόλης, χωρίς το πλήρωμά του να έχει αντιληφθεί το παραμικρό.

Ο Βότσης δίνει την εντολή και τρεις τορπίλες βάλλονται εναντίον του «Φετχί Μπουλέντ». Οι δύο πέτυχαν τον στόχο τους, βυθίζοντας το τουρκικό θωρηκτό, ενώ η τρίτη πέτυχε τον κυματοθραύστη.

Το τηλεγράφημα του κυβερνήτη Βότση προς το τότε Υπουργείων Ναυτικών ήταν λιτό, έδωσε όμως νέα ώθηση στη νικηφόρο πορεία του ελληνικού στρατεύματος προς τη Θεσσαλονίκη:

ΠΡΟΣ : Υπουργείον Ναυτικών

ΛΙΑΝ ΕΠΕΙΓΟΝ

Αθήνας

11.35 εσπέρας. Χθες Πέμπτην ετορπιλίσαμεν επιτυχώς εις τον λιμένα Θεσσαλονίκης τουρκικόν θωρηκτόν «Φετχί Μπουλέντ». Πλοίον βυθιζόμενον έκλινε δεξιά. Πλήρωμα κ πλοίον ημών αβλαβή.

Κυβερνήτης 11

Βότσης

Ήταν η πρώτη μεγάλη ναυτική επιτυχία της Ελλάδας στους Βαλκανικούς Πολέμους, η οποία γιορτάστηκε δεόντως σε όλη τη χώρα, και σηματοδότησε την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου του 1912.

Σύμβολο ναυτοσύνης και ανδρείας

Το κουφάρι του τουρκικού πλοίου, βυθισμένο στον Θερμαϊκό, προκαλούσε προβλήματα στη διέλευση άλλων σκαφών και πλοίων, καθώς προεξείχε το κατάρτι του. Ήταν εξάλλου μια εποχή που το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης έσφυζε από ζωή, με δεκάδες πλοιάρια και άλλα σκάφη.

«Αυτό που γνωρίζω είναι ότι έκοψαν το κατάρτι του πρώτα απ’ όλα διότι εμπόδιζε τη ναυσιπλοΐα. Ήταν πολύ σοβαρό πρόβλημα. Έπρεπε να αφαιρεθεί, και αυτός είναι ο λόγος που το έκοψαν. Στη συνέχεια, ως δείγμα της ναυτοσύνης των Ελλήνων, το κατάρτι τοποθετήθηκε στον Λευκό Πύργο και χρησιμοποιήθηκε ως ιστός για την ελληνική σημαία» εξηγεί ο συνταγματάρχης ε.α., Βασίλης Νικόλτσιος, ο οποίος εδώ και χρόνια ασχολείται ως ιστορικός ερευνητής με τη συλλογή σημαντικών πολεμικών κειμηλίων, έχοντας δημιουργήσει μια πολύτιμη συλλογή, μέρος της οποίας φιλοξενείται στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Από τη συλλογή αυτή, ευγενική παραχώρηση του ιδίου, προέρχεται και η φωτογραφία που απεικονίζει το κατάρτι του «Φετχί Μπουλέντ» στον Λευκό Πύργο.

Η άδοξη εξαφάνιση ενός ιστορικού κειμηλίου

Επί πολλά χρόνια η ελληνική σημαία κυμάτιζε στο ψηλότερο σημείο του Λευκού Πύργου πάνω στο πολεμικό λάφυρο που αποσπάστηκε από το βυθισμένο τουρκικό θωρηκτό. Μέχρι που το σιδερένιο κατάρτι σκούριασε, για να αντικατασταθεί από άλλον ιστό.

«Όταν σάπισε, το έκοψαν και το αντικατέστησαν» εξηγεί ο κ. Νικόλτσιος. Ουδείς γνωρίζει πότε ακριβώς έγινε αυτό, όμως ο ίδιος χρονολογεί την αντικατάσταση στη δεκαετία του 1950. Και ποια ήταν η κατάληξη του ιστορικού λαφύρου;

«Το κατάρτι του “Φετχί Μπουλέντ” κατέληξε στα σκουπίδια. Αν μου έλεγαν πού το πέταξαν, θα πήγαινα να το μαζέψω». Έτσι, άδοξα, ένα ιστορικό κειμήλιο και σύμβολο ανυπολόγιστης αξίας χάθηκε χωρίς ίχνη.

Όσο για το «Φετχί Μπουλέντ», παραμένει μέχρι και σήμερα βυθισμένο, οκτώ μόλις μέτρα κάτω από την επιφάνεια του Θερμαϊκού, σε απόσταση 300 μέτρων από το λιμάνι και 40 μέτρων από τον νότιο λιμενοβραχίονα, απέναντι από την Πρώτη Προβλήτα.

Το 1999, βατραχάνθρωποι υπό την επίβλεψη αρχαιολόγων είχαν καταδυθεί στο σημείο όπου βρίσκεται το «κουφάρι» του τουρκικού θωρηκτού και ανέσυραν κομμάτια του.

Ο Βασίλης Νικόλτσιος είναι ο εκδότης του βιβλίου «Ο Νικόλαος Βότσης και ο τορπιλισμός του Φετχί Μπουλέντ» του συγγραφέα Αργύρη Μαλτσίδη, στο οποίο καταγράφεται και τεκμηριώνεται με πολύτιμο φωτογραφικό υλικό ο άθλος του Ναυάρχου Βότση. Ο τορπιλισμός του «Φετχί Μπουλέντ» είχε παρουσιαστεί επίσης από τον ίδιο, σε τρισδιάστατη απεικόνιση, σε εκπομπή της TV100 στις 18 Οκτωβρίου του 2019.

#TAGS

Θεσσαλονίκη Ιστορία Ξεχασμένες ιστορίες