Γιώργος Κόφτης: Η ζωγραφική ψυχή της Θεσσαλονίκης

«Θα ήθελα να δω περισσότερα νέα παιδιά να κάνουν τέχνη που ταρακουνά την κοινωνία»

Αναπάντεχα συναπαντήματα στον αστικό ιστό, στις πιο ανύποπτες γωνιές, που εκπέμπουν ρήγμα στην γκρίζα ομοιομορφία και διαφυγή από το τετριμμένο και τις παγιωμένες εικόνες ακαλαισθησίας: κάπως έτσι θα χαρακτήριζα την πρώτη μου γνωριμία με τα έργα του ζωγράφου Γιώργου Κόφτη σε διάφορα σημεία της Θεσσαλονίκης.

Γιώργος Κόφτης, 58 καρφιά

Ο Κόφτης είναι από τους πλέον διαπρεπείς και ενεργούς εκπροσώπους μιας τάσης που θέλει την τέχνη παρεμβατική, ομιλούσα, δυναμική, σε μόνιμη συνομιλία με τη γόνιμη κριτική, τα δράματα και τα αιτήματα της κοινωνίας.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα της προσέγγισής του αποτελούν φυσικά δύο διάσημα έργα του. Το πρώτο είναι η συμβολική τοιχογραφία του στον Αλμυρό Βόλου, που αναπαριστά με υλικό το κάρβουνο τη θρυλική φωτογραφία τού (επίσης Θεσσαλονικιού) Κωνσταντίνου Τσακαλίδη από τις καταστροφικές φωτιές στην Εύβοια. Το δεύτερο είναι η εγκατάσταση «58 καρφιά στα Τέμπη», η οποία λειτούργησε σε διττό επίπεδο, ως μια σπαρακτική κατάθεση θρήνου, αλλά και ως ανατριχιαστική υπενθύμιση των ευθυνών πίσω από μια ανείπωτη τραγωδία: «Ως εικαστικός ήθελα – και έπρεπε – να ανασύρω με τον δικό μου τρόπο μια εικόνα της αλήθειας, η οποία με κάκιστο τρόπο κακοποιήθηκε και συνεχίζει να κακοποιείται στην Ελλάδα. Η εγκατάσταση στα Τέμπη φυσικά είχε αυτόν τον σκοπό, και ευτυχώς τον πέτυχε. Δεν έκανα τίποτα άλλο παρά να δώσω μορφή σε αυτό που έπνιγε και πνίγει όλους μας».

Η τοιχογραφία στον Αλμυρό και η εγκατάσταση «58 καρφιά στα Τέμπη». Προσωπικό αρχείο Γιώργου Κόφτη.

Η κουβέντα μας στρέφεται σε ένα ακόμη διάσημο – μα δυστυχώς εξαιρετικά βραχύβιο – έργο του Γιώργου Κόφτη, την τοιχογραφία του Θόδωρου Αγγελόπουλου στο ΑΠΘ: «Το γεγονός ότι έσβησαν το πρόσωπο τού Αγγελόπουλου από το ΑΠΘ αυτόματα καθιστά το έργο επιτυχές, γιατί ξεπέρασε κάθε προσδοκία καταδεικνύοντας τη μιζερια και τον σκοταδισμό που έχει πνίξει τον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών. Η κάθε είδους άρχουσα τάξη δεν θέλει τίποτα που μπορεί να γίνει αντιληπτό ως παραφωνία», σχολιάζει σχετικά.

Η τέχνη στον δρόμο απαιτεί θράσος και λεπτότητα

Από παιδί κοντά στη ζωγραφική

Ο Γιώργος Κόφτης δεν μπορεί να θυμηθεί τον εαυτό του μακριά από τη ζωγραφική. Tα μολύβια και οι μαρκαδόροι υπήρξαν στην ουσία τα πρώτα του παιδικά παιχνίδια, ενώ η επαγγελματική ενασχόληση του πατέρα του με την αρχιτεκτονική έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην επαφή του με τον εικαστικό λόγο.

«Θυμάμαι στο Δημοτικό να αντιγράφω τους λογότυπους από τα συγκροτήματα που άκουγα, Metallica, Sepultura, Iron Maiden. H γραφιστική μού άρεσε από πολύ παλιά, εντελώς από ένστικτο. Όταν είδα τα πρώτα γκραφίτι από κοντά, τα πράγματα μπήκαν στη θέση τους. Ένιωσα την ντοπαμίνη, την αδρεναλίνη, τη χαρά της δημιουργίας», λέει ο καλλιτέχνης.

Μεγαλώνοντας, άρχισε να έχει μεγαλύτερη τριβή με πολλά είδη τέχνης, κυρίως με τη Δυτική ζωγραφική, ενώ τον έχουν επηρεάσει σαφώς η αγιογραφία και πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες.

Η αγάπη και το παράπονο για τη Θεσσαλονίκη

Ο Γιώργος Κόφτης είχε μετακομίσει προσωρινά στα τέλη της δεκαετίας του 1990 στη Φλωρεντία, με σκοπό να σπουδάσει ζωγραφική. Προσωπικοί λόγοι τον οδήγησαν να επιστρέψει στη γενέτειρά του, τη Θεσσαλονίκη, όπου φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.

Από τότε μέχρι σήμερα δημιουργεί ακούραστα στο ατελιέ του, διδάσκει στο εργαστήριο που διατηρεί στην οδό Γ. Παπανδρέου (πρώην Ανθέων) στην ανατολική Θεσσαλονίκη, και παρεμβαίνει εικαστικά στο σκηνικό της πόλης, ενίοτε αποτίνοντας φόρο τιμής σε εξέχουσες προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης (όπως με την τοιχογραφία που απεικονίζει τον Νίκο Παπάζογλου στη «Μικρή Σκηνή»), ενώ έχει συνεργαστεί με σημαίνοντες καλλιτέχνες και θεσμούς της Θεσσαλονίκης, όπως τον Γιάννη Αγγελάκα, τον Δημήτρη Μπασλάμ και το ΚΘΒΕ.

Ο δεσμός του με την πόλη είναι πολυσύνθετος, δαιδαλώδης και – μονάχα φαινομενικά – αντιφατικός, καθώς συνδυάζει μια βαθιά και τρυφερή αίσθηση του ανήκειν με ένα ανικανοποίητο παράπονο.

«Έχω ένα πρότζεκτ στο μυαλό μου, το οποίο αφορά τη σύνδεση κάθε τόπου με αναφορές του παρελθόντος. Οι εικόνες που φτιάχνω στη Θεσσαλονίκη ήθελα να προσφέρουν στην πόλη μια απτή μαρτυρία πως εδώ ζουν ακόμη καλλιτέχνες, οι οποίοι δεν έχουν πνιγεί από τον διάχυτο κυνισμό και την πλήξη της πόλης. Θεωρώ την πόλη κατά βάση αφιλόξενη σε νέες ιδέες. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, όμως, γι’ αυτό ακριβώς ανά στιγμές γεννιούνται στη Θεσσαλονίκη σπουδαία πράγματα».

Απευθύνουμε στον Γιώργο Κόφτη μια άβολη – για εμάς, όχι για εκείνον – ερώτηση: Πόσο δύσκολο είναι αλήθεια να δηλώνει κανείς ζωγράφος στη σημερινή Ελλάδα;

«Πρόκειται για κάτι που με ταλαιπωρεί ακόμη, αν και πολύ λιγότερο πλέον, λόγω ηλικίας και μεθόδων άμυνας που έχω αναπτύξει. Το να δηλώνεις ζωγράφος στην Ελλάδα αυτόματα σε φέρνει σε μια θέση αδυναμίας στην παραδοσιακά συντηρητική ελληνική κοινωνία, που – αν το καλοσκεφτείς – είναι αστείο, σχεδόν γελοίο».

Μελετώντας με τα χρόνια πιο διεξοδικά τη ζωγραφική πορεία τού Γιώργου Κόφτη, αφέθηκα στις αιχμές και στις ανεξάντλητες τονικότητες των χρωμάτων του, αλλά και στην αποτύπωση αδιόρατων στιγμών μοναξιάς, παρατήρησης και ονειροπόλησης σε ορόσημα της πόλης, που κατοικούν τόσο στο προσωπικό όσο και στο συλλογικό θυμικό.